کد مطلب:33720 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:99

نكته یی كه ذكرش لازم است اینست كه نباید تصور شود كه «عالم دین» لزوما سراپای شخصیت و افكارش دینی است. اینطور نیست. عالم دین مقداری دروس دینی خوانده است، اما تمام افكارش لزوما دینی نیست و تمام فهم هایش از دین هم لزوما صحیح نیست. عالم دین فقط یك وصفش عالم دین بودن است، بالاخره او نیز به كشور و فرهنگ خاصی تعلق دارد، در جغرافیای خاصی زندگی می كند و در یك دوره ی خاص از ادوار تاریخی بسر می برد. و اینها همه از امور موثر در بینش و شخصیت او هستند. دید بسیاری از علمای دین نسبت به سیاست و سلطنت همان دیدی بود كه عموم مردم داشتند. یعنی تئوری ها و فلسفه ی سیاسی آنها همان فلسفه ی سیاسی رایج در میان عموم مردم آن روزگار بود و بنابراین مشی شان همانند سایر مردم بود. در جهان معاصر است كه بشر در تدوین فلسفه سیاسی و حكومت جسارت یافته است و در شیوه های اداره و تدبیر مملكت به تنوع چشمگیری رسیده است و ساختار اجتماعات نیز تحول یافته است و به تبع این موارد، نوع حكومتها هم تغییر كرده است و به تبع آن، نوع درك عالمان دین هم از سیاست و از دین فرق كرده است.

حاصل آنكه اگر چه مشی عملی علماء شیعه در برابر حكام و سلاطین عموما با مشی علماء سایر فرقه ها تفاوتی نداشت، اما در نظر و بر حسب تئوری تفاوتی در كار بود: در نزد اهل سنت شورش در برابر حاكم فاسق شرعا نهی می شد، ولی در شیعه به دلیل عدم تاثیر عملی و ناكام ماندن اقدام، آن قیام صورت نمی پذیرفت.

[صفحه 293]

صفحه 293.